Έρευνα
Το Εθνικό Δίκτυο Ιατρικής Ακριβείας (ΕΔΙΑ) στην Ογκολογία έχει ως πρωταρχικό στόχο την παροχή υπηρεσιών υγείας στους καρκινοπαθείς και παράλληλα την προώθηση της έρευνας στον καρκίνο στην Ελλάδα.
Αυτό καθίσταται εφικτό καθώς για πρώτη φορά συνεργάζονται στενά στο ίδιο πλαίσιο λειτουργίας μερικά από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα της χώρας με πολυσχιδή συμπληρωματική δραστηριότητα.
Στα πλαίσια του ΕΔΙΑ θα συλλεγεί πολύ μεγάλος όγκος πληροφοριών, ο οποίος, σε συνδυασμό με τις μεγάλες δυνατότητες του δικτύου για βασική, μεταφραστική και κλινική έρευνα, θα αποτελέσει το θεμέλιο για πολύ σημαντικές ανακαλύψεις στο πεδίο του καρκίνου. Η έρευνα αυτή θα διεξαχθεί με τις αυστηρότερες προδιαγραφές ασφάλειας και επιστημονικής αρτιότητας, με απόλυτο σεβασμό στην εχεμύθεια, τις ελευθερίες και τα δικαιώματα του ατόμου και μόνο μετά από σύμφωνη γνώμη της Επιστημονικής Επιτροπής του ΕΔΙΑ και έγκριση από τις αρμόδιες επιτροπές βιοηθικής των φορέων του Δικτύου.
Παρακάτω αναφέρονται ορισμένοι σημαντικοί τομείς έρευνας των Μονάδων του Δικτύου και δίνονται ενδεικτικά παραδείγματα του συνόλου των ερευνητικών προγραμμάτων και ενδιαφερόντων των φορέων που μετέχουν στο ΕΔΙΑ.
1. Γενετική έρευνα
Ο καρκίνος είναι στη βάση του γενετικό νόσημα: η διαφορά του από τα κλασικά γενετικά (κληρονομικά) νοσήματα είναι ότι νοσούν μόνο τα καρκινικά κύτταρα και όχι όλος ο οργανισμός. Η γενετική έρευνα στον καρκίνο έχει ως στόχο να μελετήσει τα καρκινικά κύτταρα και να εντοπίσει τις βλάβες του DNA που απορρυθμίζουν τη φυσιολογική λειτουργία των κυττάρων και των ιστών και σταδιακά οδηγούν σε προκαρκινικές βλάβες, εντοπισμένο καρκίνο και γενικευμένη νόσο (μεταστάσεις).
Ιδιαίτερα πεδία έρευνας των φορέων του ΕΔΙΑ είναι η μοριακή χαρτογράφηση των γενετικών βλαβών στον καρκίνο, η μελέτη των γενετικών «διακοπτών» που ρυθμίζουν την έκφραση των γονιδίων, η ανοσογενετική ανάλυση και η διερεύνηση των γενετικών χαρακτηριστικών στο επίπεδο του μεμονωμένου κυττάρου.
2. Βασική έρευνα
Στόχος της βασικής έρευνας είναι να απαντήσει στα βασικά βιολογικά ερωτήματα γύρω από τον καρκίνο. Πώς οι μεταλλάξεις ενός γονιδίου καταλήγουν στην καρκινογένεση; Πώς αυξάνει ο καρκίνος; Ποιες πρωτεΐνες ή άλλες κυτταρικές διαδικασίες εμπλέκονται σε αυτό;
Τα κέντρα του ΕΔΙΑ δραστηριοποιούνται στην κατανόηση των βιοχημικών οδών που χρησιμοποιούν τα καρκινικά κύτταρα για να πολλαπλασιαστούν και να ξεπεράσουν τις άμυνες του οργανισμού, τη σχέση μεταξύ γενετικών παραγόντων και της ενεργοποίησης των οδών αυτών, στη μελέτη του καρκινικού μικροπεριβάλλοντος και ιδίως στη σχέση μεταξύ καρκινικών κυττάρων και κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η σχετική έρευνα πολλές φορές γίνεται στον εργαστηριακό πάγκο αλλά πολλές φορές απαιτεί την παρατήρηση και των πειραματισμό σε ζωντανούς οργανισμoύς και, συνεπώς, τη χρησιμοποίηση πειραματοζώων. Έτσι, φορείς του ΕΔΙΑ δραστηριοποιούνται επίσης και στην παραγωγή πειραματοζώων που φέρουν συγκεκριμένες γενετικές μεταλλάξεις ή μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως πρότυποι οργανισμοί (model organisms) για συγκεκριμένους καρκίνους του ανθρώπου, επιτρέποντας την καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών της καρκινογένεσης.
3. Μεταφραστική έρευνα
Η μεταφραστική έρευνα έχει ως στόχο να αξιοποιήσει τα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας και να τα μετατρέψει σε διαγνωστικά εργαλεία, ιατρικές παρεμβάσεις ακόμη και σε θεραπεία.
Οι φορείς του ΕΔΙΑ εμφανίζουν έντονη δραστηριότητα στη μεταφραστική έρευνα μέσω ποικίλων δραστηριοτήτων, όπως, μεταξύ άλλων:
- συμμετοχή σε εθνικές και διεθνείς συνεργατικές πρωτοβουλίες με αντικείμενο την πιστοποίηση των διαγνωστικών διεργασιών για την ταυτοποίηση βιοδεικτών, την ανίχνευση και επικύρωση νέων βιοδεικτών για την έγκαιρη ανίχνευση, τη σωστή διάγνωση, σταδιοποίηση και πρόγνωση του καρκίνου,
- θεωρητικός σχεδιασμός και έλεγχος χημικών μορίων με δυνητικά αντικαρκινικές ιδιότητες,
μελέτη γνωστών ή πειραματικών φαρμάκων σε πρωτογενή καρκινικά κύτταρα έξω από το σώμα (ex vivo) ή σε πειραματόζωα και μελέτη τοξικότητας αυτών των φαρμάκων, - αναζήτηση και επικύρωση αποτελεσματικών μεθόδων μεταφοράς των φαρμάκων στους ιστούς,
εξατομικευμένη χρήση των αντικαρκινικών φαρμάκων ανάλογα με τις μεταλλάξεις του όγκου και άλλα βιολογικά χαρακτηριστικά του.
4. Απεικονιστικές Μελέτες
Με δεδομένη την ευρεία κλινική χρήση της απεικόνισης στη διάγνωση του καρκίνου, φορείς του ΕΔΙΑ δραστηριοποιούνται επίσης στην ανάπτυξη καινοτόμων προσεγγίσεων για την ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων διαφόρων απεικονιστικών μεθόδων (π.χ. MRI, PET scan) με σκοπό την καλύτερη κατανόηση του καρκίνου σε κάθε ξεχωριστό ασθενή, ακόμη και την πρόβλεψη των γενετικών μεταλλάξεων μέσα από τα απεικονιστικά δεδομένα.
5. Επιστήμη Δεδομένων & Βιοπληροφορική
Σύγχρονη έρευνα χωρίς ευρεία χρήση υπερυπολογιστικών δυνατοτήτων δε νοείται. Σε αυτό το πλαίσιο, οι φορείς του ΕΔΙΑ διαθέτουν υπολογιστικά συστήματα νέας τεχνολογίας και είναι στελεχωμένοι με άρτια καταρτισμένο προσωπικό με εξειδίκευση στην Επιστήμη Δεδομένων και τη Βιοπληροφορική. Αρμοδιότητα τους να υποστηρίζουν την ερευνητική δραστηριότητα του Δικτύου και ταυτόχρονα να ελέγχουν, προσαρμόζουν και αναπτύσσουν νέα υπολογιστικά εργαλεία χάρη στα οποία είναι δυνατή η ορθή εκτίμηση των επιστημονικών ευρημάτων και η προαγωγή της έρευνας.
